دستگاههای فشرده سازی زمین ، یا همان کمپکتور (Ground Compator)، امروزه برای سایتهای ساخت و ساز و به خصوص در سایتهای بتن ریزی بسیار ضروری است. اما آیا یک کمپکتور میتواند یک دارایی خیلی با ارزش برای کسب و کار شما محسوب شود؟
دستگاه های کمپکتور نه تنها می توانند کار شما را آسانتر کند، بلکه می توانند وقت زیادی برای شما ذخیره کنند، , و در عین حال یک زیرسازی مطمئن برای پروژه های ساختمانی و عمرانی شما ایجاد کنند.
کمپکتور چیست؟
کمپکتور دستگاه یا ابزاری است که برای فشردهسازی مواد مختلف سطح زمین استفاده میشود. این مواد میتوانند شامل خاک، شن و حتی آسفالت باشند. به طور کلی، فرآیند فشردهسازی باعث تراکم بیشتر مواد شده و حفرههای هوایی موجود در آنها را به حداقل میرساند. این امر منجر به ایجاد سطحی پایدار و محکم برای پروژههای ساختمانی میشود.
علاوه بر این، کمپکتورها به عنوان ابزاری برای ایجاد سطوح صاف عمل میکنند که برای راه رفتن و رانندگی مناسب هستند. کمپکتورها در اشکال و اندازههای مختلف تولید میشوند و هر یک از آنها برای وظایف خاصی طراحی شدهاند.
عملکرد کمپکتور با اعمال نیرو بر روی سطح مورد نظر برای فشردهسازی و صاف کردن آن صورت میگیرد. این نیرو میتواند به صورت ارتعاش، ضربه مستقیم، ورز دادن یا حتی فشار ایستا اعمال شود. نوع نیروی مورد استفاده به مدل کمپکتور بستگی دارد. با حذف هوای اضافی از خاک، پایداری سطح افزایش یافته و ظرفیت باربری آن به طور قابل توجهی بهبود مییابد. قیمت کمپکتور با توجه به نوع و برند آن میتواند متغیر باشد.
در ویدئوی زیر کارشناس بازرگانی لرزان صنعت به معرفی یکی از مدلهای کمپکتورهای ساختمانی پرداخته است:
معرفی انواع کمپکتور
به طور کلی، کمپکتورها به سه نوع اصلی تقسیم میشوند:
۱. کمپکتور پرشی (Rammer Compactors)
کمپکتورهای پرشی که در ایران به نام قورباغهای و گاهی با نام تمپر نیز شناخته میشوند، دستگاههایی کوچک و دستی هستند. برخلاف مدلهای ارتعاشی، این نوع کمپکتورها از نیروی ضربهای برای فشردهسازی سطوح استفاده میکنند. اندازه کوچک این دستگاهها آنها را برای کار در فضاهای محدود مانند کانالها و گودالها ایدهآل کرده است. نقطه ضعف اصلی این نوع کمپکتورها، بازده محدود آنهاست و برای مناطق بزرگ مناسب نیستند. کمپکتورهای قورباغهای بیشتر در پروژههای کانالکنی، لولهگذاری و فشردهسازی عمقی استفاده میشوند. اگر قصد خرید این مدلها را دارید به صفحه قیمت کمپکتور قورباغه ای مراجعه کنید.
۲. کمپکتور صفحهای (Plate Compactors)
این نوع کمپکتور نیز اندازهای نسبتاً کوچک دارد و برای پروژههای کوچک یا مناطقی که نیاز به فشردهسازی دارند مناسب است. برخلاف کمپکتورهای قورباغهای، کمپکتورهای صفحهای از ارتعاش برای فشردهسازی خاک استفاده میکنند و نیروی ضربهای به کار نمیبرند. این دستگاهها بهترین عملکرد را روی خاکهای دانهای دارند و به همین دلیل، ابزار محبوبی برای پروژههای محوطهسازی به شمار میروند. کمپکتورهای صفحهای برای شن، ماسه و خاکهای مخلوط بهترین گزینه هستند. قیمت این دستگاه ها براساس برند و امکانات آن متغیر است. برای اطلاعات بیشتر به صفحه قیمت کمپکتور صفحه ای مراجعه کنید.
۳. کمپکتور غلتکی (Roller Compactors)
کمپکتورهای غلتکی در مقایسه با دو نوع قبلی بسیار بزرگتر هستند. این دستگاهها معمولاً دارای یک یا چند درام سنگین هستند که میتوانند روی سطوحی مانند خاک و آسفالت حرکت کرده و آنها را فشرده کنند. این کمپکتورها به دلیل اندازه و وزن زیاد، گزینه اصلی برای پروژههای بزرگ ساختمانی و جادهسازی محسوب میشوند. کمپکتورهای غلتکی توانایی فشردهسازی بسیار بالاتری نسبت به دو نوع دیگر دارند و بیشتر برای فشردهسازی لایههای زیرسازی، لایههای پایه و آسفالت مورد استفاده قرار میگیرند.
کمپکتورها چه کاربردهایی دارند؟
کمپکتورها انواع مختلفی دارند و هرکدام نقش خاصی را در پروژه های عمرانی اعم از راه سازی و ساختمان سازی ایفا میکنند. در ادامه، کاربردهای اصلی انواع کمپکتورهایی که بررسی کردهایم آورده شده است:
آمادهسازی زیرساختها
ایجاد زیرساختهای مستحکم بدون شک یکی از مهمترین مراحل هر پروژه عمرانی است، زیرا کل سازه روی آن تکیه میکند. اگر خاک زیر سازه به درستی فشرده نشود، ممکن است بهطور نامناسب و ناهموار نشست کند که این امر میتواند منجر به مشکلات ساختاری و خطر ناپایداری شود و حتی احتمال خرابی را افزایش دهد.
با استفاده از یک کمپکتور زمینی برای عبور از سطح خاک، حفرههای هوا از بین میروند و سطح به صورت کاملاً فشرده درمیآید. این کار یک پایهی پایدار و مقاوم برای ساختوساز ایجاد میکند و بهطور کلی، یکپارچگی و استحکام سازهها و پروژهها را تضمین میکند.
ساختوساز جاده
در ساخت جادهها، کمپکتورها نقشی حیاتی ایفا میکنند. این دستگاهها سطحی صاف و پایدار ایجاد میکنند که توانایی تحمل تردد سنگین و شرایط آبوهوایی سخت را دارد. فشردهسازی صحیح باعث افزایش دوام جاده و جلوگیری از مشکلات زیرساختی میشود که ممکن است منجر به فرسودگی و خرابی سریع شوند.
بهطور معمول، جادهها از سه لایه تشکیل میشوند و در هر سه لایه از کمپکتور استفاده میشود. ابتدا از کمپکتور خاک برای فشردهسازی لایه زیرین به عنوان پایه استفاده میشود. سپس سنگهای خردشده یا شن اضافه میشوند و کمپکتور روی آنها عبور میکند تا لایهای متراکم و به خوبی متصل ایجاد شود. در نهایت، لایه سطحی که از آسفالت تشکیل شده است، اعمال میشود و کمپکتور غلتکی برای ایجاد سطحی صاف و بادوام روی آن حرکت میکند.
محوطه سازی
کمپکتورهای زمین معمولاً در محوطهسازی برای آمادهسازی زمین به منظور اهداف مختلف استفاده میشوند، از جمله آمادهسازی برای سنگفرش یا ایجاد سازههای جدید. فشردهسازی مناسب خاک باعث میشود که کار با سازه راحتتر و ایمنتر باشد و امکان پشتیبانی بهتر از سازههای ساختهشده روی آن فراهم شود.
علاوه بر این، یک لایه پایه مناسب برای ساخت مسیرها، راهروها، حیاطها و دیگر عناصر محوطهسازی در باغها و فضاهای مشابه ایجاد میکند.
توصیه هایی برای استفاده از کمپکتور
برای دستیابی به بهترین نتایج هنگام استفاده از کمپکتور، رعایت چند نکته ضروری است:
- انتخاب کمپکتور مناسب برای کار: انتخاب صحیح نوع کمپکتور برای پروژه بسیار مهم است. عواملی مانند نوع خاک، مقیاس پروژه و الزامات خاص باید در نظر گرفته شوند.
- آموزش کاربر و رعایت اصول ایمنی: آموزش مناسب کاربران باعث میشود که کمپکتورها بهطور ایمن و مؤثر استفاده شوند. همیشه باید پروتکلهای ایمنی وجود داشته باشد تا از بروز حوادث و آسیبها جلوگیری کند یا در صورت وقوع حادثه، اقدامات لازم انجام شود.
- نگهداری منظم: تعمیر و نگهداری دورهای برای حفظ عملکرد بهینه کمپکتورها ضروری است. دستگاه را به صورت مرتب از نظر فرسودگی بررسی کرده و سرویسهای لازم را انجام دهید تا کارایی و عمر مفید آن افزایش یابد. در صورتی که کمپکتور اجاره شده باشد، معمولاً میتوانید از شرکت اجاره دهنده درخواست سرویس کنید؛ این خدمات اغلب در قرارداد لحاظ شدهاند.
- شرایط بهینه برای فشردهسازی: شرایط آبوهوایی ایدهآل برای فشردهسازی سطوح تأثیر زیادی بر نتایج دارد. از انجام عملیات فشردهسازی در شرایط بسیار مرطوب و بارانی یا بیش از حد خشک خودداری کنید، زیرا این شرایط ممکن است باعث کاهش کیفیت نتایج شود.
آشنایی بیشتر با کمپکتورهای پرکاربرد
همانطور که میدانید کمپکتورهای پرشی و صفحه ای سهم بیشتری در پروژه های عمرانی ایفا میکنند و در اغلب پروژه ها از آنها استفاده میشود. در این بخش تلاش شده است به بررسی بیشتر و جزئی تری از این مدلها و کارکرد و نگهداری آنها پرداخته شود.
معرفی کمپکتورهای صفحهای
کمپکتور صفحهای از یک صفحه بزرگ فولادی برای از بین بردن حفرههای هوایی در میان مواد مختلف زمین و ایجاد تراکم بیشتر استفاده میکند. این دستگاهها روی زمینهای ناهموار و خشن کار میکنند تا آنها را صاف کرده و به یک سطح یکنواخت تبدیل کنند. معمولاً این مواد شامل خاک، ماسه، سنگهای سخت، شن، آسفالت و موارد مشابه هستند.
صفحه سنگین فولادی با ایجاد ارتعاش و حرکت بالا و پایین، ذرات زمین را به یکدیگر نزدیکتر کرده و باعث تراکم و چگالی بیشتر آنها میشود. نیروی ضربهای باعث فشرده شدن ذرات به سمت پایین میشود و یک پایه محکم برای ساخت و ساز ایجاد میکند.
گاهی از این دستگاهها با نام ویبراتور صفحهای نیز یاد میشود. اگرچه مدلها، برندها و سبکهای مختلفی از این دستگاه موجود است، همگی به یک نتیجه نهایی دست مییابند.
اجزای مختلف کمپکتورهای صفحه ای
در ادامه، مروری بر اجزای اصلی کمپکتور صفحهای ارائه شده است:
- صفحه پایه: یک صفحه فلزی سنگین و مسطح (معمولاً از فولاد یا چدن) که به طور مستقیم با سطح زمین در تماس است. با ایجاد ارتعاش و انتقال انرژی به سطح مورد نظر، نیروی فشردهسازی را فراهم میکند.
- مکانیزم ارتعاشی: شامل یک شفت خارج از مرکز یا مکانیزم ارتعاشی است که توسط موتور به حرکت در میآید. ارتعاشات را تولید کرده و به صفحه پایه منتقل میکند تا عملیات فشردهسازی انجام شود.
- موتور: منبع تأمین توان دستگاه که معمولاً از نوع بنزینی یا دیزلی است، اما برخی مدلها الکتریکی هستند. مکانیزم ارتعاشی را به حرکت درآورده و در مدلهای خودکششی، دستگاه را حرکت میدهد.
- دسته: یک دسته بلند و مستحکم که به دستگاه متصل است. به اپراتور امکان میدهد دستگاه را هدایت، فشار یا کشش کند.
- ضربهگیرها: پایههای لاستیکی یا فنری که بین موتور و صفحه پایه قرار دارند. ارتعاشات صفحه پایه را جذب کرده و خستگی اپراتور را کاهش میدهد و از موتور محافظت میکند.
- مخزن آب (اختیاری): مخزنی که بر روی کمپکتور نصب میشود و در برخی مدلها وجود دارد. آب را بر روی سطح (مانند آسفالت) اسپری میکند تا از چسبیدن مواد به صفحه پایه جلوگیری شود.
- کنترل گاز (دور موتور): یک اهرم یا پیچ که در نزدیکی دسته قرار دارد. این دسته به اپراتور امکان تنظیم سرعت موتور و شدت ارتعاشات را میدهد.
- قاب محافظ: یک قاب فولادی که موتور و سایر اجزا را احاطه کرده است. از دستگاه در برابر ضربات محافظت کرده و حملونقل آن را آسانتر میکند.
- چرخها (اختیاری): چرخهای جداشونده یا تاشو که در برخی مدلها وجود دارند. جابهجایی کمپکتور را زمانی که از آن استفاده نمیشود، تسهیل میکنند.
- سیستم انتقال تسمهای: سیستمی از تسمهها که قدرت را از موتور به مکانیزم ارتعاشی منتقل میکند. عملیات دستگاه را روان کرده و انتقال انرژی را به درستی انجام میدهد.
- جاذبهای ارتعاشی: مکانیزمهایی داخلی که ارتعاشات اضافی منتقلشده به اپراتور را کاهش میدهند. راحتی کار را افزایش داده و خستگی ناشی از کار طولانیمدت را کم میکند.
معرفی اجمالی کمپکتور پرشی (کانگورویی/قورباغهای)
تفاوت اصلی کمپکتورهای پرشی (Rammer) با کمپکتورهای دستی، در شیوهی کوبش و فشردن خاک توسط آنها است. این کمپکتورها به جای فشردهسازی و کوبش خاک از طریق ارتعاش، از نیروی ضربهای برای انجام این کار استفاده میکنند. کمپکتورهای پرشی بهدلیل شیوهی متفاوت فشردهسازی خاک و طراحی خاص آنها، از قیمت بالاتری نسبت به دیگر مدلها برخوردار هستند.
از این کمپکتورها عمدتا برای فشردهسازی خاک در حفاری خطوط لوله گاز، حفاری خطوط لوله آب، عملیات نصب کابل و مواردی از این قبیل، استفاده میشود. رَمرها با واردکردن یک نیروی فشردهسازی بسیار قوی، حفرههای بین ذرات خاک را از بین میبرند و چگالی خاک را افزایش میدهند. انتقال نیرو در این کمپکتورها از طریق گرفتن کلاج با افزایش سرعت موتور صورت میگیرد.
اجزای مختلف کمپکتورهای پرشی
- دستگیره: برای هدایت کمپکتور پرشی از دستگیره استفاده میگردد. برای مهار بیشتر، بهتر است دستگیره را از هر دو طرف بگیرید. توجه کنید از این دستگیره نباید برای بلندکردن دستگاه استفاده کرد.
- قلاب بلندکن: از این قلاب برای بلند کردن و جابهجایی ماشین استفاده میشود.
- اهرم سوپاپ: این اهرم برای تنظیم سرعت موتور کاربرد دارد. با فشار اهرم به سمت جلو، سرعت موتور کاهش یافته و با فشار آن به سمت عقب، سرعت موتور افزایش مییابد.
- موتور : موتور این نوع از کمپکتورها از نوع بنزینی میباشد که به بررسی اجزای آن خواهیم پرداخت.
- هواکش اولیه: این هواکش خاک و سایر آلودگیها را از ورودی موتور دور میکند.
- هواکش اصلی موتور: این هواکش از ورود گرد و غبار به داخل موتور جلوگیری میکند.
- پوشش (فیلتر) ضد گرد و غبار: این پوشش برای جلوگیری از ورود گرد و غبار به سیلندرهای فنری استفاده میشود.
- پایه کمپکتور: این پایه از جنس چوب با روکش فولاد آبدیده است که باعث جذب بیشتر شوک میشود.
- گریسخور اتصالات: با استفاده از این قطعه میتوان فنرهای اصلی و بلبرینگ کارتر را روغنکاری کرد. اتصالات کمپکتور میبایست در بازههای زمانی کوتاه برای عملکرد بهتر این دستگاه، روغنکاری شوند.
- مخزن سوخت: این مخزن باید با بنزین بدون سرب پر شود. توجه کنید که درپوش مخزن به درستی بسته شده باشد.
- شیر سوخت: از طریق این شیر، سوخت وارد موتور میشود. برای باز کردن این شیر و شروع جریان سوخترسانی میبایست آن را به سمت پایین بچرخانید.
- فیلتر سوخت درونی: این فیلتر از ورود آلودگی و گرد و غبار به داخل سوخت جلوگیری میکند.
- صداگیر : این وسیله، ارتعاشات و صداهای تولید شده را کاهش میدهد.
- جذبکننده شوک: بهدلیل عمل کوبش، شک وارده به کمپکتورهای پرشی زیاد است؛ این وسیله، لرزش دستگاه را کاهش میدهد.
قسمتهای مختلف موتور در کمپکتورها
- سوئیچِ روشن و خاموش: این سوئیچ وضعیت روشن و خاموش بودن موتور را کنترل میکند.
- اهرم ساسات: این اهرم برای روشن کردن موتور در آبوهوای سرد استفاده میشود. در آبوهوای گرم اهرم ساسات را کاملا باز بگذارید و در سرما آن را به حالت کاملا بسته بچرخانید.
- استارتر (طناب): از این استارتر برای روشن کردن دستی موتور استفاده میشود. طناب استارتر را باید به سمت عقب و به صورت سریع و صاف بکشید.
- شمع موتور: این شمع با ایجاد جرقه، موتور دستگاه را روشن میکند. شمع موتور باید در فاصله بین 0.6 تا 0.7 میلیمتر تنظیم شود. بهتر است هفتهای یک مرتبه، شمع موتور تمیز یا تعویض شود.
- سرپوش/عمقسنج مخزن روغن: از طریق این سرپوش میتوانید روغن موتور را تامین کنید. از این درپوش برای بررسی میزان روغن موتور و تنظیم مقدار آن استفاده میشود.
- درب تخلیه روغن: با باز کردن این درب، روغن از کارتر (محفظه میل لنگ موتور) تخلیه میگردد.
- صداگیر: این وسیله، صدا و ارتعاشات موتور را کاهش میدهد.
*توجه کنید: پیش از استفاده از موتور، روغن آن را چک کنید. اگر مقدار روغن کم است حتما مجددا محفظهی روغن را پر نمایید. همچنین باک سوخت دستگاه را پیش از استفاده، با بنزین پر کنید.
*توجه کنید: اجزای موتور کمپکتور پرشی، گرمای بسیار زیادی تولید میکنند، بنابراین در حال استفاده و یا بلافاصله پس از خاموش کردن موتور، اجزای آن را لمس نکنید.